πως λειτουργούν οι φωτεινοί σηματοδότες

Η ιστορία των φαναριών ξεκινάει πριν τεθεί σε κυκλοφορία το πρώτο αυτοκίνητο. Τότε που στους δρόμους υπήρχαν μόνο κάρα και άμαξες, πεζοί και ποδήλατα!! 

Το πρώτο φανάρι τοποθετήθηκε έξω από τη Βρετανική Βουλή στο Λονδίνο τον Δεκέμβρη του 1868. Το τοποθέτησε εκεί ο μηχανικός τρένων J. P. Knight. Ήταν ένα ανακατασκευασμένο σιδηροδρομικό φανάρι, με σηματοφόρους βραχίονες και με κόκκινες και πράσινες λάμπες. Οι λυχνίες αερίου ελέγχονταν από έναν μοχλό στη βάση τους, ώστε να φαίνεται προς την κυκλοφορία το κατάλληλο φως. Το συγκεκριμένο σύστημα καταστράφηκε από έκρηξη το 1869 τραυματίζοντας (ή σκοτώνοντας! - δε γνωρίζουμε τι ακριβώς έγινε) τον αστυνομικό που το χειριζόταν εκείνη τη στιγμή. 

Συνεχίζοντας με την ιστορία των φαναριών, το ηλεκτρικό αυτόματο - θα λέγαμε - φανάρι κατασκευάστηκε στην Αμερική το 1912. Εφευρέτης του θεωρείται ο αστυνομικός Lester Wire από το Οχάιο. Το 1914 η Αμερικάνικη Εταιρεία Φωτεινών Σηματοδοτών τοποθέτησε ένα σύστημα με δύο χρώματα, κόκκινο και πράσινο, και έναν βομβητή (buzzer) για να προειδοποιεί για τις αλλαγές. Εμπνευστής του ήταν ο James Hoge. 



 

Το συγκεκριμένο σύστημα επέτρεπε στην Αστυνομία και την Πυροσβεστική να ελέγχουν τα φανάρια σε περίπτωση ανάγκης. Το πρώτο τρίχρωμο φανάρι τεσσάρων κατευθύνσεων κατασκευάστηκε από τον αστυνομικό William Potts στο Ντιτρόιτ το 1920. Επειδή ήταν υπάλληλος της κυβέρνησης (αστυνομικός) δεν μπορούσε να πατεντάρει την εφεύρεση του. Έτσι, το 1922 ο T.E. Hayes κατοχύρωσε το "Συνδυασμένο οδηγό κυκλοφορίας και ρυθμιστικού σήματος" ("Combination traffic guide and traffic regulating signal")! 

Το πρώτο διασυνδεδεμένο σύστημα κυκλοφορίας εγκαταστάθηκε στο Σολτ Λέικ Σίτυ το 1917 σε δρόμο με έξι διασταυρώσεις, και ελεγχόταν από χειροκίνητους διακόπτες. Ο αυτόματος χειρισμός του συστήματος μπήκε τον Μάρτιο του 1922 στο Χιούστον του Τέξας. Το 1923 ο Garrett Morgan πατεντάρισε τη δικιά του έκδοση. 

Ήταν ένας στύλος σε σχήμα Τ με τρεις θέσεις: σταμάτημα, ξεκίνημα και σταμάτημα προς όλες τις κατευθύνσεις. Η τρίτη κατάσταση έδινε στους οδηγούς τη δυνατότητα να σταματήσουν μέχρι να ξεκινήσει η κυκλοφορία του αντίθετου ρεύματος, και επίσης, για την ασφάλεια των πεζών. Το μεγάλο του πλεονέκτημα ήταν η δυνατότητα χειρισμού του από απόσταση μέσω μηχανικής σύζευξης. 

Η πρώτη πόλη που συνέδεσε με υπολογιστές το σύστημα φαναριών των δρόμων της ήταν το Τορόντο το 1963. 

Τα χρώματα των φαναριών που αναπαριστούν σταμάτημα και ξεκίνημα ενδέχεται να προήλθαν από αυτά που ταυτοποιούσαν το λιμάνι (κόκκινο) και το στρίψιμο προς τα δεξιά (πράσινο) στη ναυσιπλοΐα. 

Σύμφωνα με τους κανόνες ναυτικής κυκλοφορίας, το πλοίο από τα αριστερά έπρεπε να σταματήσει για αυτό που έρχεται από τα δεξιά - πράγμα που ισχύει πλέον και στην χερσαία κυκλοφορία!!|(σε περίπτωση μη ύπαρξης σήμανσης, προτεραιότητα έχει ο κινούμενος από τα δεξιά ΠΑΝΤΑ, όπως μας μαθαίνουν οι δάσκαλοι οδήγησης!!) 

Τέλος, αξίζει να αναφερθούμε και στουςφωτεινούς σηματοδότες με χρονόμετρο. Το σύστημα εισάχθηκε τη δεκαετία του ’90. Η αντίστροφη μέτρηση βοηθάει τους οδηγούς και τους πεζούς να ξέρουν πόσο χρόνο έχουν μέχρι να αλλάξει το φανάρι, ώστε να αποφασίσουν αν θα περάσουν τη διασταύρωση με ασφάλεια ή όχι. 

Τώρα που ξέρετε όλη την ιστορία των φαναριών - των φωτεινών σηματοδοτών, την επόμενη φορά που θα δείτε αυτά τα φωτάκια, θα έχετε κάτι να σκέφτεστε μέχρι να περάσουν τα μερικά δευτερόλεπτα!! Και να θυμάστε: πάντα να οδηγείτε με ασφάλεια!!!

 

Τα φαναρια στην Ελλαδα λειτουργουν με προρυθμισμενο χρονοδιακοπτη. Δυστυχως. Αυτο εχει το μειονεκτημα οτι το φαναρι δεν "αισθανεται" την κινηση του δρομου αλλα λειτουργει προκαθορισμενα. Σαφως και υπαρχουν ωραρια (πρωινα, απογευματικα κλπ) με διαφορετικους χρονους διαρκειας του καθε φαναριου που εχουν προκυψει απο στατιστικη μελετη της καθε διασταυρωσης, αλλα και παλι αυτο δεν ειναι αρκετο, θα μπορουσε να ειναι καλυτερα.






 

Το καλυτερο ειναι τα φαναρια να λειτουργουν με αισθητηρα. Ο αισθητηρας βεβαια δεν ειναι αισθητηρας βαρους (ελεος, εχετε δει καμια ζυγαρια στο οδοστρωμα;!;!;!; :stunned::stunned::stunned:) αλλα αισθητηρας επαγωγης ρευματος.
 

 Εχουν γδαρει/σκαψει λιγο την ασφαλτο και εχουν βαλει ενα συρμα σε σχημα ορθογωνιο/τετραγωνο που λειτουργει ως ενα μεγαλο πηνιο. Οταν περνα απο πανω η μπαταρια του οχηματος, το ηλεκτρικο πεδιο της προκαλει μεταβαλλομενο μανγητικο πεδιο που επαγει ρευμα στο πηνιο και δινει σημα στο φαναρι.
 Το φαναρι με αισθητηρα εχει το προφανες πλεονεκτημα οτι "αισθανεται" την κινηση και προσαρμοζεται αναλογα, σε αντιθεση με το φαναρι προκαθορισμενου χρονου. Ετσι, πχ, σε μια αδεια διασταυρωση, αμεσως μολις φτανεις, αναβει το πρασινο και περνας. Αντιθετα, στο φαναρι με τον χρονοδιακοπτη, καθεσαι και περιμενεις ασκοπα να περασει ο προκαθορισμενος χρονος, ακομα κι αν δεν υπαρχει κανενα αλλο οχημα στην διασταυρωση.

Στην Αθηνα δεν νομιζω οτι υπαρχει ουτε ενα φαναρι με αισθητηρα. Οι αισθητηρες εχουν τοποθετηθει αλλα οχι για να ελεγχουν τη λειτουργια του φαναριου, αντιθετα ελεγχουν την πυκνοτητα της ροης και προβαλλον του αποτελεσμα στις ηλεκτρονικες πινακιδες ενημερωσης (αυτες που λενε "ομονοια 10 λεπτα, χιλτον 7 λεπτα" κλπ στους κεντρικους αξονες).

Στην Αμερικη ολα τα φαναρια εχουν αισθητηρα, ακομα και στην τελευταια γειτονια της τελευταιας κωμοπολης. Μολις φτανεις στην διασταυρωση, αναβει το πρασινο σου και φευγεις.
 Οι αισθητηρες χρησιμοποιουνται και για να ελεγχουν τη ροη αυτοκινητων που μπαινουν στους αυτοκινητοδρομους. Σε καθε εισοδο αυτοκινητοδρομου υπαρχει φαναρι. Γενικα ειναι παντα πρασινο και μπαινεις ανετα. Οταν ομως εχει πυκνη ροη ο αυτοκινητοδρομος αναβει πρασινο/κοκκινο εκ περιτροπης και ετσι μειωνει τον ρυθμο εισοδου νεων αυτοκινητων στον ηδη κορεσμενο αυτοκινητοδρομο. Επισης χρησιμοποιουνται και για την εξαγωγη στατιστικων/ενημερωσεων σε ηλεκτρονικες πινακιδες, οπως και στην Αθηνα.