34.Αρχιτεκτονικός Φωτισμός και Υδάτινο Στοιχείο

 Είναι γεγονός ότι ο μελετητής φωτισμού έχει δυστυχώς στη διάθεση περιορισμένο αριθμό επιλογών για ποιοτικά και αξιόπιστα φωτιστικά που είναι κατάλληλα για υγρές εφαρμογές. Ο αριθμός των φωτιστικών με βαθμό προστασίας IP 68, που σημαίνει ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν κάτω από την επιφάνεια του νερού, είναι σχετικά μικρός και σε πολλές περιπτώσεις το κόστος τους είναι απαγορευτικό. Οι επιλογές είναι ακόμα πιο περιορισμένες για φωτιστικά κατάλληλα για λειτουργία σε θαλασσινό νερό.

Τα κριτήρια με τα οποία γίνεται η επιλογή της κατάλληλης φωτεινής πηγής και του φωτιστικού για χρήση κοντά, μέσα ή κάτω από την υδάτινη επιφάνεια διαφέρουν αρκετά από αυτά για το εξοπλισμό που χρησιμοποιείται στη ξηρά. Η φωτεινή ένταση κάτω από την επιφάνεια του νερού επηρεάζεται όπως είναι λογικό σημαντικά από το βαθμό διαφάνειας ή καθαρότητας του νερού. Ακόμα και όταν το νερό είναι πλήρως διάφανο συνεχίζει να απορροφά φως. Ο βαθμός διαφάνειας είναι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δύσκολο να ελέγχει, γεγονός που κάνει τον ακριβή υπολογισμό του φωτισμού επιφανείας και της φωτεινότητας εξαιρετικά δύσκολο και ο μελετητής θα πρέπει να βασισθεί σε μεγάλο βαθμό στην εμπειρία του.

Οι πιο διαδεδομένες φωτεινές πήγες για χρήση στους υποβρύχιους προβολείς είναι οι λαμπτήρες με παραβολικό ανακλαστήρα PAR χαμηλής τάσης από 35 έως 300W. Όταν το μέγεθος του υποβρύχιου προβολέα είναι σχετικά μικρό συνήθως χρησιμοποιείται ο λαμπτήρας PAR36 12V 50W ενώ όταν το μέγεθος είναι μεγαλύτερο η πιο συνηθισμένη επιλογή είναι ο λαμπτήρας PAR56 12V 300W. Οι λαμπτήρες αυτοί προσφέρουν δυνατότητα επιλογής της φωτεινής δέσμης από συγκεντρωτική έως ευρεία. Η χρήση φωτιστικών με χαμηλή τάση σε τέτοιες εφαρμογές είναι ενδεδειγμένη για λόγους ασφαλείας. Σε εφαρμογές που απαιτείται η χρησιμοποίηση πιο δυνατών προβολέων υπάρχουν οι προβολείς με λαμπτήρες μεταλλικών ατμών από 35 – 150W ή με λαμπτήρες αλογόνου από 100 έως 500W. Οι περισσότεροι προβολείς έχουν τη δυνατότητα να δεκτούν χρωματιστά φίλτρα στα 4 βασικά χρώματα (κόκκινο, κίτρινο, μπλε και πράσινο). Επειδή σε γενικές γραμμές η χρησιμοποίηση 300W σε βαθιά ή θολά νερά δεν είναι αρκετή έχουν κατασκευαστεί ειδικοί προβολείς που είναι εφοδιασμένοι με τον εξαιρετικά δυνατό λαμπτήρα PAR64 1000W. Βεβαίως για τη δημιουργία μοναδικών φωτιστικών εφε δεν είναι πάντα απαραίτητο να χρησιμοποιούνται υποβρύχια φωτιστικά. Όταν ο σχεδιασμός απαιτεί προγραμματισμό του φωτισμού ώστε να αλλάζει χρώμα, ένταση και σχήμα αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί με τους νέους στεγανούς (IP65) προβολείς εναλλαγής χρωμάτων που χρησιμοποιούν λαμπτήρα μεταλλικών ατμών 150W με διάρκειας ζωής 7000 ώρες και CMY (Cyan-Magenta-Yellow) μηχανισμό προσθετικής μίξης χρωμάτων.

Τα μόνα συστήματα φωτισμού που δεν απαιτείται να διαθέτουν βαθμό προστασίας IP68 για εφαρμογές σε νερό είναι τα συστήματα φωτισμού με οπτικές ίνες. Το πλεονέκτημα των συστημάτων αυτών έναντι των συμβατικών υποβρύχιων φωτιστικών είναι ότι η φωτεινή πηγή βρίσκεται σε κάποια απόσταση και σε φυσικά σε στεγνό χώρο. Με το τρόπο αυτό τα ηλεκτρικά μέρη του συστήματος (λαμπτήρας, μετασχηματιστής) δεν έρχονται σε άμεση επαφή με το νερό κάτι που κάνει τη λειτουργία και συντήρηση του όλου συστήματος είναι εύκολη και ασφαλής. Από την άλλη πλευρά βεβαίως εάν υπάρξει κάποια βλάβη στη φωτεινή πηγή αυτό θα επηρεάσει όλο το σύστημα και όχι μόνο τα επιμέρους σημεία φωτισμού. Ένα σημαντικό μειονέκτημα των συστημάτων με οπτικές ίνες είναι το σχετικά υψηλό κόστος τους και το ότι απαιτούν περίπλοκο σχεδιασμό, κάτι που απαιτεί τη συμμετοχή του μελετητή φωτισμού από τα πρώτα σταδία σχεδιασμού για την αποτελεσματική ενσωμάτωση της λεπτομέρειας στα αρχιτεκτονικά σχέδια του έργου. Τα συστήματα φωτισμού με απομακρυσμένη φωτεινή πηγή (remote source lighting) είναι αδύνατον να σχεδιαστούν από τη στιγμή που ένα έργο έχει ολοκληρωθεί. Τέλος η ένταση φωτισμού που πολλές απαιτείται για κάποια λογικής κλίμακας εφαρμογή με νερό (πχ. σιντριβάνι) περιορίζει τη χρήση τους σε μικρής κλίμακας εφαρμογές ή σε εφαρμογές που αποτελούνται από αρκετές μικρές φωτεινές πηγές.

Το υδάτινο στοιχείο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το πιο ατίθασο μέσο με το οποίο ένας μελετητής φωτισμού καλείται να δουλέψει. Ακόμα και κάτω από τις πιο ελεγχόμενες συνθήκες το νερό έχει μια τελείως δική του ζωή. Η επιφάνεια του είναι διαρκώς μεταβαλλόμενη, αναταράξεις προκαλούνται από κινήσεις του αέρα ή για παράδειγμα τη δραστηριότητα των σιντριβανιών κάτι που προκαλεί σημαντικές αλλαγές στις ανακλαστικές και διαθλαστικές ιδιότητες του. Κάθε πετυχημένος σχεδιασμός φωτισμού θα πρέπει να ξεκινά από την παρατήρηση της αλληλεπίδρασης του υδάτινου στοιχείου με το φως κατά τη διάρκεια της ημέρας και ύστερα να επιλέγεται η κατάλληλη νυκτερινή εικόνα του χώρου, έχοντας πάντα υπόψη τους κανόνες ασφαλείας και τις τεχνικές ιδιαιτερότητες του μέσου. Κάθε ευκαιρία σχεδιασμού τεχνητού φωτισμού γύρω ή μέσα από το υδάτινο στοιχείο αποτελεί και μια πρώτης τάξης ευκαιρία για τη δημιουργία αλησμόνητων νυκτερινών εικόνων.
 πηγή   Θεόδωρος Δ. Κοντορήγας BSc MBA MSc PLDA SLL

Θ. Κοντορήγας και Συνεργάτες Μελετητές Αρχιτεκτονικού Φωτισμού