Πως τρυπάμε σωστά τα μέταλλα?

 

Σε μερικούς το να γίνουν κάποιες τρύπες σε ένα μέταλλο μπορεί να φαίνεται αρκετά απλό, αλλά δυστυχώς δεν είναι έτσι πάντα.
Κάποιος μπορεί πολύ εύκολα να καταστρέψει το τρυπάνι ή ακόμα και να κάψει το δράπανο, αν δεν γνωρίζει
πως τρυπάμε μέταλλο σωστά.

Το βασικό πρόβλημα με την επεξεργασία – και ειδικά με το τρύπημα μετάλλων- είναι η πολύ υψηλή θερμοκρασία που αναπτύσσεται.

Έτσι είτε τρίβετε, είτε τρυπάτε, είτε κόβετε μέταλλο θα αναπτύξει μεγάλη θερμοκρασία.
Αν αυτή η θερμοκρασία είναι πάρα πολύ υψηλή, κινδυνεύετε να κάψετε το μέταλλο αλλά και να καταστρέψετε το εργαλείο με το οποίο επεξεργάζεστε το μέταλλο.

Όσο πιο σκληρό είναι το μέταλλο, τόσο πιο δύσκολη είναι η επεξεργασία του. Έτσι για παράδειγμα ο χαλκός και το μαλακό αλουμίνιο είναι σχετικά εύκολα στην επεξεργασία, ο μπρούντζος και ο απλός σίδηρος έχουν μέτρια δυσκολία ενώ το τιτάνιο, το ανοξείδωτο ατσάλι και ο χυτός σίδηρος σχετικά δύσκολη.

Πως πρέπει να γίνεται το τρύπημα μετάλλων;
Σωστά και καλά τρυπάνια
Το πιο σημαντικό στο τρύπημα μετάλλων, είναι να έχετε σωστά, καλά και πάντα ακονισμένα τρυπάνια.
 Τα τρυπάνια που είναι κατάλληλα για μέταλλο είναι τα HSS(High Speed Steel).

 Τα HSS έχουν αρκετές ποιότητες και μπορεί να είναι φτιαγμένα από διάφορα κράματα, όλα όμως έχουν μεγαλύτερες αντοχές από το απλό ατσάλι. Με ένα απλό τρυπάνι HSS μπορείτε να τρυπήσετε μαλακά και μέτριας σκληρότητας μέταλλα.

Σημαντικός παράγοντας στα τρυπάνια, είναι και το υλικό με το οποίο έχουν επιστρωθεί αλλά και το υλικό που πολλές φορές είναι φτιαγμένη η μύτη.

Αυτή τη στιγμή τα καλύτερα θεωρούνται τα επιτιτανιομένα τρυπάνια κοβαλτίου.

Το τιτάνιο είναι ένα υλικό επίστρωσης (συνήθως έχει χρυσαφί χρώμα), το οποίο δίνει στο τρυπάνι μεγαλύτερες αντοχές στην θερμοκρασία αλλά και λιγότερη τριβή. Το κοβάλτιο επίσης έχει εξαιρετικές αντοχές στη θερμότητα και είναι πάρα πολύ σκληρό, αλλά έχει το μειονέκτημα ότι σπάει εύκολα. Γιαυτό χρησιμοποιείται σε μικρό ποσοστό μέσα στο κράμα (5-10%).

Όσο πιο μεγάλο το ποσοστό του κοβαλτίου, τόσο πιο σκληρό θα είναι το τρυπάνι, αλλά θέλει προσοχή στις πλάγιες πιέσεις γιατί σπάει όπως το μαντέμι.

Αυτά τα τρυπάνια είναι πιο ακριβά από τα απλά, αλλά έχουν πολύ μεγαλύτερη αντοχή. Ένα καλό τέτοιο τρυπάνι μπορεί να κάνει από 1 έως και 15 ευρώ το ένα.
 Τέτοια τρυπάνια είναι απαραίτητα για να τρυπήσετε σκληρά μέταλλα (INOX, χυτό..)
Αν δεν βρείτε κάποιο καλό σετ, καλό είναι να πάρετε μερικά καλά τρυπάνια στα κοινά νούμερα (6,8,10) και λίγο πιο οικονομικά στα υπόλοιπα. Με σωστή χρήση και λίγο ακόνισμα, ένα τέτοιο τρυπάνι μπορεί να κρατήσει για χρόνια (σε ερασιτεχνική χρήση).

επαγγελματικό ακονιστήρι τρυπανιών

Τώρα όσο αναφορά το ακόνισμα, ένα καλό τρυπάνι θα μείνει ακονισμένο για αρκετά τρυπήματα αν το δουλεύετε σωστά. Αλλά όσο καλό και να είναι κάποια στιγμή θα χρειαστεί ακόνισμα. Στην αγορά υπάρχουν διάφορα ειδικά μηχανήματα ή εξαρτήματα που μπορούν να σας βοηθήσουν να ακονίσετε ένα τρυπάνι.


Προσάρτημα σε δράπανο για ακόνισμα τρυπανιών. Αρκετά οικονομικό ( < 10 ευρώ)
Τα περισσότερα από αυτά είναι για τρυπάνια με απλή κλασσική μύτη (twist drill). Με λίγη εμπειρία μπορείτε να ακονίζετε τρυπάνια και σε δίδυμο τροχό ή ακόμα και σε ταινιολειαντήρα.

Μην ξεχνάτε το ποντάρισμα

Το ποντάρισμα είναι κάτι που δεν είναι απόλυτα απαραίτητο, αλλά βοηθάει αρκετά να γίνει ένα σωστό τρύπημα. Ο λόγος που πρέπει να γίνεται ποντάρισμα, είναι ότι τα περισσότερα τρυπάνια μετάλλου δεν έχουν μύτη η οποία μπορεί να κεντραριστεί σε λεία επιφάνεια. Έτσι ώσπου να ξεκινήσει να σχηματίζεται η τρύπα, το τρυπάνι “χορεύει” πάνω στο μέταλλο.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να θερμαίνεται άσκοπα, να μην τρυπήσετε ακριβώς το σημείο που θέλετε αλλά και να κάνετε σημάδια στην επιφάνεια γύρω από την τρύπα. Με ένα μικρό ποντάρισμα λοιπόν, του δίνετε την δυνατότητα να πατήσει και να αρχίσει να τρυπάει αμέσως.
Βέβαια στην αγορά μπορεί να βρείτε κάποια τρυπάνια με ειδικά σχεδιασμένη μύτη, τα οποία δεν “χορεύουν”, αλλά τρυπάνε αμέσως. Είναι όμως λίγο πιο ακριβά και πιο δύσκολο το ακόνισμα τους.



Καλή λίπανση

Ειδικός αφρός κοπής από την Wurth

Η λίπανση είναι το βήμα που, αν και είναι απολύτως απαραίτητο, συνήθως παραλείπεται από αρκετούς. Σε όλα τα επαγγελματικά μηχανήματα επεξεργασίας μετάλλου, θα έχετε δει ότι έχουν ένα ειδικό μηχανισμό ο οποίος λιπαίνει τη λάμα/φρέζα/τρυπάνι (συνήθως με ένα λευκό γαλάκτωμα).
Αυτό φυσικά δεν είναι τυχαίο, αλλά απολύτως απαραίτητο γιατί με τα αναλώσιμα των εργαλείων αυτών είναι πολύ ακριβά και έτσι πρέπει να κρατάνε όσο περισσότερο γίνεται.

Έτσι και όταν γίνεται ερασιτεχνική επεξεργασία μετάλλου (τρύπημα, σπειροτόμηση, κόψιμο) με μεταλλικά εργαλεία, πρέπει απαραίτητα να γίνεται κάποιου είδους λίπανση.

 Στην αγορά υπάρχουν ειδικά σκευάσματα που είναι ακριβώς για αυτό το σκοπό (τρύπημα, και σπειροτόμηση μετάλλου).

 Στα Αγγλικά λέγονται Tapping Fluids και είναι ένα ειδικό μείγμα λιπαντικού που έχει αρκετές ιδιότητες.

Η πιο σημαντική ιδιότητα τους είναι η ψύξη του τρυπανιού.


Βέβαια αν δεν έχετε εύκαιρο ένα τέτοιο λιπαντικό (ή αν δεν θέλετε να αγοράσετε ένα) μπορείτε εναλλακτικά να χρησιμοποιήσετε άλλα λιπαντικά που σίγουρα υπάρχουν κάπου στην αποθήκη σας.

Γενικά οποιοδήποτε λιπαντικό θα είναι πολύ καλύτερη επιλογή από το να μην χρησιμοποιήσετε καθόλου. Οι περισσότεροι (ακόμα και επαγγελματίες ) χρησιμοποιούν λάδια μηχανής ή σπρέι WD40. Δεν έχουν τα ίδια καλά αποτελέσματα με τα ειδικά λάδια, αλλά κάνουν αξιοπρεπή δουλειά και είναι πολύ πιο οικονομικά.
Ότι λάδι και να χρησιμοποιήσετε δεν θέλει υπερβολές στην εφαρμογή. Ειδικά στα ακριβά λιπαντικά κοπής, λίγες σταγόνες σε κάθε τρύπα είναι υπεραρκετές.

Σωστές στροφές στο δράπανο (RPM)

Τέλος πολύ σημαντική είναι και οι στροφές που θα έχει το δράπανο. Δυστυχώς αν κάνετε τις τρύπες με ένα απλό δράπανο είναι λίγο δύσκολο να ελέγξετε τις στροφές, αλλά αν το δράπανο έχει ρυθμιστή ή ακόμα καλύτερα χρησιμοποιείται δράπανο πάγκου, μπορείτε και πρέπει να το κάνετε.

Οι ιδανικές στροφές εξαρτώνται από το υλικό που τρυπάτε αλλά και τη διάμετρο του τρυπανιού που χρησιμοποιείται.

H κάθε εταιρία έχει τα δικά της standard και για αυτό ίσως δείτε λίγο διαφορετικές τιμές. Βέβαια όλες είναι περίπου στα ίδια επίπεδα.

Διάμετρος σε χιλιοστά	Διάμετρος σε ίντσες	Μαλακό ξύλο	Σκληρό ξύλο	Ακρυλικό	Μπρούτζος	Αλουμίνιο	Ατσάλι
1 – 5	1/16” – 3/16”	3000	3000	2500	3000	3000	3000
6 – 10	1/4” – 3/8”	3000	1500	2000	1200	2500	1000
11 – 15	7/16”- 5/8”	1500	750	1500	750	1500	600
16 – 25	11/16” – 1	750	500	Δεν συνίσταται	400	1000	350

Ο παραπάνω πίνακας είναι ενδεικτικός, αφορά τα τρυπάνια μετάλλου με απλή μύτη και είναι από το Fermilab, το μεγαλύτερο εργαστήριο φυσικής στην Αμερική. Μπορείτε να δείτε όλο τον πίνακα ο οποίος έχει τιμές για τα πιο γνωστά είδη τρυπανιών εδώ.

Συνοψίζοντας

Αν ακολουθήσετε όλα αυτά τα απλά στάδια, τότε μπορείτε να κάνετε εύκολα δεκάδες τρύπες μέσα σε λίγα λεπτά, χωρίς ποτέ να καταστρέψετε το τρυπάνι. Αν είστε ερασιτέχνης και κάνετε λίγες τρύπες τον χρόνο, δεν είναι ανάγκη να αγοράσετε ακριβά τρυπάνια ή ακριβό λιπαντικό κοπής. Αλλά είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσετε απλά HSS τρυπάνια και έστω κάποιο λάδι μηχανής, αλλιώς θα καταλήξετε να ταλαιπωρείστε άδικα.